متادون چيست
متادون به خانواده شبه افيونى ها (شبه افيونيها) تعلق دارد. بيشترين كاربرد آن در درمان وابستگى به ساير شبه افيونى ها نظير هروئين، كدئين و مورفين است.
متادون يك شبه افيونى مصنوعى است، يعنى از مواد شيميايى در آزمايشگاه به دست مى آيد. ساير شبه افيونى ها يا طبيعى هستند مانند مورفين و كدئين كه فرآورده هاى طبيعى بوته خشخاش هستند و يا شبه افيونيهاى نيمه مصنوعى اند مانند هروئين، كه مرفينى است كه به طريقه شيميايى پردازش شده است. (دى استيل مورفين)متادون در طى جنگ دوم جهانى در آلمان ساخته شد و اولين بار براى تسكين درد به كار رفت. درمان با دوز نگهدارنده متادون كه از بروز علائم ترك ترياك جلوگيرى كرده و تقاضاى آن را كاهش داده و يا از بين مى برد، براى اولين بار در سال هاى ۱۹۶۰ متداول شد. قوانين كشور كانادا درباره تجويز متادون، براى سال هاى متمادى آنچنان دست و پا گير بودند كه عده كمى از پزشكان اين دارو را براى مصارف درمانى تجويز مى كردند. كسانى كه نياز به درمان با متادون داشتند، اغلب مى بايست ماه ها يا سال ها در انتظار مى ماندند. در سال هاى ،۱۹۹۰ نياز به كاهش مضرات دارو بهتر شناخته شد و براى بازتر گذاشتن دست پزشكان براى تجويز دارو، تغييراتى در قوانين به وجود آمد.اين امر منجر به افزايش تعداد كسانى كه از خواص درمانى اين ماده بهره مند مى شدند و كاهش مرگ ومير ناشى از مصرف هروئين گشت. استفاده از دوز نگهدارنده متادون منجر به معالجه بيمار نمى شود، بلكه نقش درمانى دارد در فرآيند درمان، افرادى كه به ايپوئيدها وابستگى دارند، از حمايت هاى طبى و اجتماعى لازم براى تثبيت و بهبود زندگى بهره مند مى شوند. اين افراد تشويق مى شوند مادامى كه اين دارو در مورد آنها موثر است به درمان ادامه دهند.

متادون چه شكلى است
متادون خالص يك پودر بلورين سفيد است. اين پودر معمولاً در يك نوشيدنى داراى اسانس ميوه حل شده و روزى يك بار خورده مى شود.

مصرف كننده متادون كيست
بيشتر كسانى كه در مورد ايشان متادون تجويز مى شود، براى وابستگى به شبه افيونى ها تحت درمان قرار گرفته اند. اين افراد شامل كسانى هستند كه به داروهاى غيرقانونى مانند هروئين و داروهاى تجويز شده توسط پزشك نظير كدئين وابستگى پيدا كرده اند. زنانى كه از داروهاى شبه افيونى به طور منظم استفاده مى كنند و باردار هستند، غالباً براى حفاظت جنين از خطر، توسط متادون درمان مى شوند. شبه افيونى هاى كوتاه اثر مانند هروئين بايد به طور منظم دريافت شوند تا از بروز علائم ترك جلوگيرى شود. ترك مواد شبه افيونى خطر سقط جنين يا تولد نوزاد نارس را افزايش مى دهد. دوز نگهدارنده متادون همراه با مراقبت پزشكى، شانس تولد نوزاد سالم را افزايش مى دهد. براى متادون اثرات طولانى مدت بر روى جنين شناخته نشده است. متادون براى كسانى كه به طور مرتب از داروهاى شبه افيونى استفاده مى كنند و كسانى كه آلوده به ويروسHIV يا هپاتيت C هستند، تجويز مى شود تا به تامين سلامتى ايشان كمك نموده و خطر انتشار عفونت را از طريق استفاده از سوزن مشترك كاهش دهد. متادون گاه در تسكين درد افراد مبتلا به درد شديد مزمن يا درد همراه با بيمارى هاى علاج ناپذيرى كه منجر به مرگ مى شوند، به كار مى رود.

متادون چه احساسى در شما ايجاد مى كند
برخى از افرادى كه درمان با متادون را شروع مى كنند، سرخوشى و آرامشى را احساس مى كنند كه در ميان تمامى داروهاى شبه افيونى مشترك است. با ادامه درمان و رسيدن به يك دوز ثابت، تحمل به اين اثرات ايجاد مى شود. كسانى كه روى درمان با متادون هستند، غالباً احساس خويش را از استعمال متادون، طبيعى عنوان مى كنند. درمان با متادون بر تفكر آنها تاثيرى ندارد، مى توانند كار كنند، به مدرسه بروند و يا از خانواده مراقبت كنند. متادون همچنين از تاثير نشئه آور هروئين و ساير شبه افيونيها ممانعت مى كند و بدين ترتيب اثر اين داروها را كاهش مى دهد. بيشتر مردم در درمان با متادون، دچار عوارض جانبى مى شوند. عوارض جانبى ممكن است شامل تعريق، يبوست و افزايش وزن باشد.

اين اثرات براى چه مدت باقى مى مانند
شخصى كه به شبه افيونى وابستگى دارد با يك دوز متادون براى ۲۴ ساعت از علائم ترك مصون مى ماند. در مقابل كسى كه از هروئين براى پرهيز از علائم ترك استفاده مى كند، بايد سه تا چهار بار در روز اين ماده را مصرف نمايد. درمان روزانه با متادون مى تواند تا بى نهايت ادامه يابد اما اگر فردى كه متادون دريافت مى كند و پزشك با وى براى پايان درمان به توافق برسد، از دوز متادون به تدريج در طول هفته ها يا ماه هاى متعدد كاسته مى شود و فرآيند ترك تسهيل مى شود. در صورت قطع ناگهانى متادون علائمى چون دل پيچه، اسهال و دردهاى عضلانى و استخوانى بروز خواهند كرد. اين علائم در طول يك تا سه روز پس از آخرين دوز شروع شده، در طول سه تا پنج روز به اوج خود رسيده و سپس به تدريج از بين مى روند. اگر چه ساير علائم مانند اختلال خواب و تمايل به مصرف دارو مى تواند براى ماه ها ادامه يابد.

آيا متادون خطرناك است
زمانى كه متادون طبق تجويز پزشك دريافت مى شود، بسيار بى خطر بوده و آسيبى به اعضاى داخلى و يا قدرت تفكر وارد نمى كند، حتى اگر براى سال ها به طور روزانه مصرف شود. از سوى ديگر متادون يك داروى قوى است و مى تواند براى كسانى كه آن را به طور منظم دريافت نمى كنند فوق العاده خطرناك باشد، چرا كه اين افراد نسبت به اثرات آن تحمل پيدا نكرده اند. حتى دوزهاى بسيار پائين نيز مى توانند براى كودكان كشنده باشند. از اين رو، متادون با دقت پايش و كنترل مى شود.يك مزيت مهم متادون اين است كه اين ماده مصرف هروئين را كاهش مى دهد. خطرات مصرف هروئين شامل مرگ بر اثر دريافت دوز بى رويه، ابتلا به عفونت HIV و هپاتيت C از راه كاربرد سوزن مشترك است. درمان متادون كمك مى كند كه فرد از فجايع ناشى از استعمال هروئين مصون بماند.

آيا متادون اعتيادآور است
تعاريف جديد از اعتياد، عوامل متعددى را در ارزيابى مصرف دارو توسط فرد مدنظر قرار مى دهند. اين عوامل شامل تحمل يا نياز به افزايش مداوم دوز دارو براى رسيدن به اثر يكسان؛ وابستگى فيزيكى يا بروز علائم ترك با قطع مصرف و استعمال همراه با اضطرار به رغم نتايج منفى حاصل از ادامه مصرف دارو هستند. برخى مى گويند كه متادون به همان اندازه هروئين اعتيادآور است. كسانى كه متادون مصرف مى كنند، مسلماً نسبت به برخى اثرات آن تحمل پيدا كرده و در صورتى كه دارو را به شكل منظم دريافت نكنند، دچار علائم ترك مى شوند. اما اگر چگونگى و علت مصرف دارو را مورد توجه قرار دهيم، متادون در تعريف كامل اعتيادآور نمى گنجد. اول از همه اين كه نگه داشتن بيمار بر روى متادون به عنوان يك درمان طبى در نظر گرفته مى شود و تنها براى كسانى تجويز مى شود كه خود هم اكنون وابسته به داروهاى شبه افيونى هستند. براى اين افراد، متادون يك جايگزين مطمئن براى روش هاى خطرناكى چون استفاده از هروئين به شمار مى رود. متادون ايشان را از اضطرار براى مصرف ماده مخدر رها كرده و بدان ها امكان بهبود زندگى شان را مى بخشد. متادون گاه به عنوان داروى خيابانى مورد استفاده قرار مى گيرد، اما استعمال آن بيشتر به منظور پيشگيرى از علائم ترك هروئين است. اثرات متادون كندتر از آن ظاهر مى شوند و بيشتر از آن مى پايند كه بتوان از آن به عنوان ماده اى مناسب براى سوء مصرف ياد كرد.

اثرات طولانى مدت متادون كدامند
درمان با دوز نگهدارنده متادون يك درمان طولانى مدت است. درمان از يك تا دو الى بيست سال و يا بيشتر به طول مى انجامد. اين درمان طولانى مدت به لحاظ پزشكى بى خطر بوده و موثرترين درمان موجود براى وابستگى به شبه افيونى است.
منبع:
Center for Addiction and Mental Health, University of Toronto