همه ما مى خواهيم فرزندمان در زندگى بهترين باشد. اما آيا اين آرزو مى تواند تا جايى واقعيت داشته باشد كه بتوانيم بهترين ژن ها را براى او دستچين كنيم؟ تاكنون، فناورى ژنتيك تنها براى درمان بيمارى هاى خطرناك كودكان مورد استفاده قرار گرفته است ولى با توجه به پيشرفت هاى حاصل در روش هاى دستكارى DNA، هستند كسانى كه به يقين، اعتقاد دارند والدين در آينده خواهند توانست با گزينش ژن ها براى فرزندانشان "كودكانى سفارشى" به دنيا آورند.

كودك سفارشى روزگار ما
"روياريد" پسر "فيليپا هندى سايد" را شايد بتوان يك كودك گزينش شده ژنتيكى دانست. برخى ممكن است او را كودك سفارشى نيز بنامند. ولى هدف فيليپا از توسل به فناورى ژنتيك اين نبود كه يك كودك تمام عيار به دنيا آورد؛ از سوى ديگر، هيچ مورد غيرعادى در ژن هاى فرزندش وجود نداشت. ولى به هر حال، فناورى ژنتيك تنها راهى به نظر مى رسيد كه فيليپا بتواند با كمك آن صاحب فرزند شود. DNA فيليپا مشكل داشت. اين مشكل، سلامت او را تحت تأثير قرار نمى داد بلكه موجب مى شد بيشتر تخمك هاى وى فاقد همه آن ژن هايى باشند كه وجودشان براى رشد سالم يك نوزاد ضرورى است. در نتيجه، او به دنبال هر بار آبستنى سقط مى كرد. پزشكان توصيه كردند تا براى رفع مشكل فيليپا، از تكنيكى به نام "تشخيص ژنتيكى پيش از لانه گزينى جنين در رحم" يا به اختصار PGD استفاده شود. دانشمندان با كمك تكنيك PGD مى توانند جنين ها را پيش از به دنيا آمدن، در خارج از رحم زيرنظر بگيرند و دقيقاً آنهايى را انتخاب كنند كه ژن هاى سالم دارند. بدين ترتيب، اطمينان حاصل مى شود كه نوزاد متولد شده فاقد ناهنجارى هاى ژنتيكى است.
شايد "روياريد" از جنين گزينش شده اى به وجود آمده باشد ولى ابداً يك نوزاد سفارشى واقعى نيست. جنين مزبور، درست مانند آنچه كه در IVF صورت مى گيرد، از يكى از تخمك هاى فيليپا و اسپرم شوهرش به وجود آمد. ژن هاى او عوض يا بهسازى نشده اند بلكه پزشكان فقط جنينى را انتخاب كردند كه اختلال ژنتيكى مزبور را نداشت.
عملاً به دنيا آوردن يك نوزاد سفارشى حقيقى با استفاده از روش PGD بسيار دشوار است. در حال حاضر، از اين تكنيك تنها مى توان براى كار روى يك يا دو ژن استفاده كرد. از سوى ديگر، اكثر خصوصيات شخصيتى كه ممكن است مورد گزينش ما قرار گيرد- هر چيزى از بلندى قد گرفته تا هوش- همگى تحت تأثير مجموعه كاملى از ژن ها هستند.
هيچ راهى براى تغيير دادن ژن هاى درون يك جنين با استفاده از PGD وجود ندارد. اگر شما ژن هاى مربوط به هوش و ذكاوت، هيكل ورزشكارى و ظاهر زيبا را با خود نداريد هيچكدام از جنين هايى كه از شما به وجود مى آيند نيز آنها را نخواهند داشت. براى ايجاد يك كودك سفارشى حقيقى بايستى بتوانيم همه ژن هاى مورد درخواست را انتخاب كرده و به كودكان مان تزريق نماييم.

وارد كردن ژن هاى جديد
در سال ۱۹۹۸ دكتر "فرنچ اندرسون" طرحى بنيادى ارائه داد. وى باور داشت كه به زودى خواهد توانست ژن هاى جديد را به نوزادان داخل رحم تزريق كند. ظاهراً ايده وى مى توانست بيمارى هاى ژنتيكى ناشى از وجود يك ژن منفرد معيوب را از طريق وارد كردن ژن سالم جديد به درون سلول هاى جنين درمان كند. "اندرسون" قبلاً از همين تكنيك- به نام ژن درمانى- در درمان كودكانى با گلبول هاى سفيد خونى معيوب، به طور تقريباً موفقيت آميزى بهره گرفته بود. ولى سلول هاى حاوى ژن هاى سالم سرانجام مى مردند و بيماران مجبور مى شدند تا تمام مراحل درمان را دوباره تكرار كنند. "اندرسون" تصميم داشت تكنيك ژن درمانى را داخل رحم امتحان كند زيرا در اين صورت مى توانست ژن هاى سالم را به داخل سلول هاى خونى ويژه اى به نام سلول هاى بنيادى وارد كند. در داخل بدن، همه سلول هاى خونى از اين سلول ها به وجود مى آيند. اگر بتوان ژن هاى سالم را درون سلول هاى بنيادى جاى داد در اين صورت، بدن بيمار، خودش، شروع به توليد گلبول هاى سفيد جديدى با ژن هاى سالم خواهد كرد. خلاصه آنكه بيمار، درمان خواهد شد. ولى در تمام برنامه هاى "اندرسون"، هرگز اين تكنيك براى نوزادان انسانى داخل رحم به كار گرفته نشد. تجربه ژن درمانى در اين مورد، با مشكلاتى همراه بوده است. در سال ۱۹۹۹ فرد ۱۸ساله اى كه تحت ژن درمانى قرار گرفت جان سپرد. مواردى از ابتلاى كودكان به لوسمى، متعاقب ژن درمانى گزارش شده است. در حال حاضر، استفاده از اين تكنيك براى نوزادان داخل رحمى بسيار پرمخاطره محسوب مى شود.

همانندسازى انسانى
در هر حال، روش كارآمد ديگرى نيز براى جا دادن ژن ها درون سلول هاى يك جنينى كه هنوز متولد نشده وجود دارد كه همان روش همانندسازى است. هيچ يك از اكتشافات علمى، به اندازه همانندسازى گوسفند "دالى" جنجال برانگيز نبوده است. دالى نخستين پستاندارى بود كه با استفاده از DNA يك سلول بالغ به دنيا آمد. با اين كار، يك قدم به همانندسازى انسان نزديك شديم. مدت كمى بعد از دالى، "پولى" (Polly) متولد شد. اين ميش فقط يك موجود همانندسازى شده نبود بلكه در آغاز مرحله همانندسازى، يك ژن انسانى به ژن هاى او اضافه شده بود. پولى يك "گوسفند سفارشى" واقعى و تغيير ژنتيكى يافته بود.از زمان تولد پولى تاكنون، دنيا شاهد انتشار انبوه شايعاتى بوده كه در آنها ادعا شده است انسان را همانندسازى كرده اند يا به زودى دست به اين كار خواهند زد. ولى تاكنون، شواهد مستدلى مبنى بر اينكه نمونه اى از انسان همانندسازى شده را به وجود آورده اند يا خير، ارائه نشده است. اكثر دانشمندان معتقد به ايده همانندسازى انسان نيستند. همانندسازى روش چندان نتيجه بخشى نيست. فقط كمتر از ۱۰ درصد تجارب صورت گرفته براى همانندسازى جانوران غيرانسان، موفقيت آميز بوده است. بسيارى از اين آبستنى ها منجر به سقط جنين يا بروز بدشكلى مى شوند.
همانندسازى شيوه اى است كه بدون شك، استفاده از آن براى خلق يك كودك انسانى بسيار مخاطره آميز است. در هر حال، در مورد تخمك هاى انسانى از فناورى همانندسازى استفاده مى شود. دانشمندان دانشگاه نيوكاسل و مركز بارورى نيوكاسل از روش همانندسازى در ساخت سلول هاى بنيادى استفاده مى كنند. گرچه اين تحقيق فقط در مراحل مقدماتى است اما هدف نهايى آن، خلق سلول هاى بنيادى همانندسازى شده از DNA اشخاصى است كه به بيمارى خطرناكى مبتلا هستند. چنين سلول هايى مى توانند تبديل به هر نوع سلولى شوند كه وجودش براى ترميم اندام هاى آسيب ديده ضرورى است. شيوه مزبور روزى خواهد توانست ديابت، آلزايمر يا بيمارى قلبى را درمان كند.همواره خطر آن وجود خواهد داشت كه در خلق كودكان سفارشى، از فناورى ژنتيك سوءاستفاده شود. ولى در حال حاضر، با توجه به مشكلات فنى موجود، بعيد به نظر مى رسد كسى در آينده نزديك موفق به خلق كودك سفارشى حقيقى شود.