"مامان رو بيشتر دوست دارى يا بابا رو" اين سئوال بى جواب را همه والدين روزى از كودك خود پرسيده اند و شايد روزى برسد كه از كودك بپرسند: "بابا و مامان رو بيشتر دوست دارى يا تلويزيون رو" و نكند كه آن روز كودكان جواب دلخواه ما را ندهند. تلويزيون مى تواند از آموزش بالايى برخوردار باشد زيرا برنامه هاى مخصوص كودكان چگونگى خواندن و شمردن را به آنها مى آموزند و كودكان را با افكار و تجربيات تخيلى آشنا مى كنند اگرچه تنها "برنامه كودك" مدت زمان مناسبى را براى نشستن كودكان در كنار تلويزيون فراهم مى كرد، اما امروزه پيشرفت هاى تكنولوژى اين امكان را براى كودكان فراهم آورده است كه تمام روز به تلويزيون خيره شوند.
دانيل آندرسون (Daniel Anderson) استاد روانشناسى كه بيش از ده سال در مورد تاثير تلويزيون روى كودكان تحقيق كرده مى گويد: "بزرگسالان براى كاهش فشار هاى روحى و وادار ساختن خود به تفكر، به تماشاى تلويزيون مى پردازند، زيرا قادر به درك اطلاعات هستند حال آنكه اين اطلاعات براى كودكان بسيار نو و جذاب است آنها آگاهى هاى اجتماعى و حتى شغلى را جذب مى كنند كه تاثير بلند مدت بر آنها دارد. كودكان حتى ممكن است توسط تلويزيون هيپنوتيزم شوند. آنها در حال جذب اطلاعات و تفكر درباره آنها هستند." تلويزيون نه تنها به هيچ وجه براى كودكان محرك نيست بلكه داراى تاثير مسحور كننده و فلج كننده روى كودكان است زيرا ارتباط آنها را با لمس و ادراك مستقيم دنياى اطراف كه براى رشد به آنها نياز دارند قطع مى كند. هر پدر و مادرى مى داند كه تلويزيون كودكان پر سر و صدا را آرام مى كند و كودكان براى اينكه از بيرون چيزى حواس آنها را پرت نكند خيلى نزديك به تلويزيون مى نشينند. وسوسه استفاده از تلويزيون براى سرگرم كردن كودكان هنگامى كه پدر و مادر وقت يا انرژى بازى با آنها را ندارند بسيار قوى است. متاسفانه اين موضوع ميزان ارتباط اجتماعى با والدين را كه براى رشد اجتماعى و زبانى كودك اهميت فراوان دارد كاهش مى دهد. ممكن است زمان قصه خواندن كه در آن پدر يا مادر و كودك به اتفاق هم وقايع كتاب را دنبال مى كنند و كودك از نيروى تخيل خود استفاده مى كند به تدريج كه با كلمات مكتوب آشنا مى شود جاى خود را به تماشا كردن تلويزيون و ويديو بدهد كه در آن كودك تنها است و دريافت كننده اطلاعاتى راجع به دنياى خودش است كه شايد اگر خودش آنها را كشف بكند لذت بخش تر باشد. جورج گربنر (George Gerbner) استاد دانشگاه پنسيلوانيا معتقد است كه تماشاى بيش از اندازه تلويزيون موجب "سندرم دنياى پست"
"The Mean World Syndrome" مى شود تماشاى زياده از حد تلويزيون در كودكان اين احساس را ايجاد مى كند كه خشونت قادر است بسيارى از مشكلات را حل كند. احساس وحشت، ناامنى و خطر نيز با تماشاى برنامه هاى خشونت بار تقويت خواهد شد. حتى والدين نيز احساس مى كنند كه تلويزيون موجب هيپنوتيزم آنها مى شود.يكى از بينندگان تلويزيون تصديق مى كند كه دو فرزندش آن قدر جذب تماشاى تلويزيون مى شوند كه به سختى مى توان آنها را از مقابل تلويزيون جدا كرد. آمار نشان داده است كه در آمريكا كودكان بين سن دو تا ۵ سالگى به طور متوسط ۲۷ ساعت در هفته تلويزيون تماشا مى كنند و كودكان بين سن ۶ تا ۱۱ سالگى به طور متوسط ۲۴ ساعت در هفته تلويزيون تماشا مى كنند. پس لازم است والدين قوانينى براى تماشاى تلويزيون در خانه اجرا كنند به عنوان مثال: فقط يك ساعت مخصوص به كودك خود اجازه ديدن تلويزيون را بدهند يا روز هاى خاصى را براى تماشاى تلويزيون انتخاب كنند مثلاً روز هاى فرد به خواندن كتاب يا صحبت با خانواده بپردازند و روز هاى زوج در ساعات مخصوصى تلويزيون تماشا كنند. همچنين مى توانند از تلويزيون به عنوان پاداش استفاده كنند. والدين مى توانند كنترل تماشاى تلويزيون را حتى در خارج از منزل نيز انجام دهند اگر احساس مى كنند كه كودكشان پاسخ مناسبى به اعتماد آنها نمى دهد و يا نگرانند كه برنامه هاى نامتناسب با سن خود را تماشا كنند مى توانند از قفل كودك تلويزيون استفاده كنند و يا كنترل تلويزيون را مخفى كنند تا كودك صرفاً كانال هاى مخصوص را تماشا كند. والدين بايد همراه با كودك شان تلويزيون تماشا كنند و در مورد آنچه كه در حال نمايش است با هم گفت وگو كنند و از كودك در مورد شخصيت هاى داستان و شيوه حل مشكلات آنها و احساس قلبى كودك نسبت به آنها نظر خواهى كنند و كودك را تشويق كنند كه پايانى خلاقانه براى داستان بسازد.دكتر آندرسون مى گويد: "والدين نبايد از برنامه ريزى در مورد حوادثى كه بر فرزندشان تاثير مى گذارد شرمنده شوند. آنها مى توانند فرزندان خود را از خواندن كتاب هاى نامناسب منع كنند اما بايد برنامه هاى تفريحى فرزندشان را طورى تنظيم كنند كه نتوانند فيلم هاى نامناسب را تماشا كنند." ممكن است والدين اصرار كنند كه تلويزيون سبب تحريك قوه تخيل مى شود زيرا غالباً كودكان از شخصيت هاى محبوب تلويزيون تقليد مى كنند ولى اگر كودكان را با روش هاى فعالانه ترى مثل لباس پوشيدن تحريك كنيد درمى يابيد كه استعداد آنها براى خلق شخصيت هاى مخصوص به خود نمايى است.از آنجا كه تلويزيون كار ابداع تخيل را خود انجام مى دهد سبب نوعى تنبلى تخيلى مى شود. تماشاى مختصر تلويزيون مى تواند تجربه با ارزشى براى كودك شما باشد زيرا مفاهيم جديدى مثل خواندن ساعت را ياد مى گيرد ولى زياده روى در تماشاى تلويزيون موجب اتلاف زمان لازم براى بازى هاى فعال، اكتشاف و برقرارى ارتباط كودك شده و ممكن است رشد كامل كودك شما را محدود سازد.
 

منابع:
۱. Good be havior: over 1,200 sensible solutions toyour childs problems Frombirth to age twelve D.Garber Stephen
۲- همه كودكان تيز هوشند اگر.... - دكتر مير بام استاپرد- دكتر سهراب سورى و ... چاپ سيزدهم ۱۳۸۱.
۳- كليدهاى تربيت كودك- الينور سيگل و ليندا سيگل- ترجمه دكتر حاجى زاده- چاپ ششم ۱۳۸۲.

نویسنده : لیلا همتی مقدم